Szanowni Państwo,
W maju tego roku została ogłoszona koncepcja utworzenia szlaku żeglownego łączącego jeziora Pojezierza Drawskiego. Planowany szlak miałby umożliwiać żeglugę od jeziora Drawskiego do jeziora Pile. Taka inwestycja wymagałaby przekopania, pogłębienia i poszerzenia naturalnych cieków, wykopania nowych tzw. przejść w celu utworzenia kanałów między jeziorami. To odcinki o różnej długości, według planów kanał miałyby mieć szerokość 12 metrów, głębokość 1,6 metra, i inne parametry umożliwiające bezpieczną żeglugę. Do tego śluzy, mosty odpowiedniej wysokości, pochylnie. Od momentu ogłoszenia koncepcji inwestycji Pan prof. dr hab. inż. Robert Czerniawski, jako hydrobiolog, jest bardzo zaangażowany w uświadamianie społeczeństwu i zainteresowanym instytucjom możliwych negatywnych skutków tego planu na ekosystemy jezior i rzek, szczególnie Drawy. Podczas ostatniego posiedzenia Rady Naukowej Instytutu Biologii została podjęta uchwała w sprawie przyjęcia stanowiska Rady dotyczącego przedsięwzięcia pn. „Połączenie szlakiem żeglownym jezior Pojezierza Drawskiego”. Zapraszamy do zapoznania się ze stanowiskiem:
Stanowisko Rady Naukowej Instytutu Biologii Uniwersytetu Szczecińskiego, w sprawie przedsięwzięcia pn. „Połączenie szlakiem żeglownym jezior Pojezierza Drawskiego”
Po zapoznaniu się z planami połączenia szklakiem żeglownym jezior Pojezierza Drawskiego, Rada Naukowa Instytutu Biologii Uniwersytetu Szczecińskiego, wyraża sprzeciw wobec realizacji ww. przedsięwzięcia.
Zgodnie z najnowszą wiedzą w dziedzinie hydrologii i hydrobiologii, planowana inwestycja jest bardzo szkodliwa dla środowiska przyrodniczego, tym samym środowiska społecznego obszaru, w jakim będzie realizowana. Obszar objęty przedsięwzięciem, zlokalizowany jest pomiędzy jeziorami Drawsko i Pile, obejmuje w swoim zasięgu bezpośrednim i pośrednim formy ochrony przyrody, tj. obszary Natura 2000, rezerwaty przyrody, park krajobrazowy, siedliska i gatunki zwierząt i roślin będące obiektem szczególnego zainteresowania Unii Europejskiej i Polski. Obszar ten jest jednym z najmniej zdegradowanych przez
człowieka obszarów w całej Europie, jednym z najcenniejszych obszarów pod względem walorów przyrodniczych w Europie, znajduje się również na trasie europejskiego korytarza ekologicznego zwierząt. Dyrektywa siedliskowa art. 3 ust. 3, art. 97 ust. 1, – narzuca obowiązek „podjęcia starań przez państwa członkowskie w celu poprawy ekologicznej spójności obszarów Natura 2000 i zachowania spójności obszaru Natura2000″. Ponadto istnieje bezwzględna konieczność komplementarnego podejścia do korytarzy ekologicznych i obszarów Natura 2000. Wynika to z Ustawy o Ochronie Przyrody w której art. 33 ust. 1 stanowi, że „zabrania się podejmowania działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym m.in.: pogorszyć integralność obszaru Natura 2000, pogorszyć jego powiązania z innymi obszarami. Artykuł ten stanowi również, że zabrania się podejmowania takich działań, które mogłyby „pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000″. Jak pokazują przykłady ze Świata, inwestycja z pewnością doprowadzi do nieodwracalnych zmian w zakresie funkcjonowania cieków i jezior w planowanym obszarze, a także uniemożliwi ochronę, renaturyzację zdegradowanych miejsc i zniweczy dotychczasowe wysiłki, prowadzące do poprawy stanu jakościowego i ilościowego objętych projektem wód, w zakresie gatunków, siedlisk, bioróżnorodności (projekt Life+Drawa -LIFE13 NAT/PL/000009, pn. „Czynna ochrona siedlisk włosieniczników i udrożnienie korytarza ekologicznego zlewni rzeki Drawy w Polsce”). Zniweczy również wszelkie działania, ukierunkowane na ekoturystykę w słabo zdegradowanych obszarach, z czego teren objęty planowaną inwestycją jest doskonale znany wśród turystów, nie tylko z Polski, ale i zagranicy. Uniemożliwi to jednocześnie wnioskowanie do Komisji Europejskiej o jakiekolwiek środki na realizację dalszych prac nad poprawą stanu przyrody i środowiska w tym obszarze, łącznie z pracami na rzecz rozwoju regionu pod kątem ekoturystycznym.
Bezpośrednie, pewne skutki, które zaistnieją po realizacji przedsięwzięcia, to:
1. Pogorszenie stosunków wodnych dwóch dorzeczy Drawy i Gwdy poprzez zmiany morfologiczne koryt cieków i mis jezior. Następstwem tego stanu będzie ciągłe pogłębianie się zmian fizyczno-chemicznych, ekologicznych, biologicznych i troficznych. Istnieje ryzyko wyginięcia reliktowych polodowcowych gatunków bezkręgowców zasiedlających objęte projektem jeziora. Warto dodać, że od dziesięcioleci w dorzeczu dwóch rzek objętych projektem panuje katastrofalna sytuacja hydrologiczna. Najgorsza powstała w bieżącym roku, gdzie w górnej Drawie od kilku miesięcy w ogóle nie płynie woda.
2. Drastyczna zmiana charakteru morfologicznego cieków, z bardzo wąskich i bardzo płytkich koryt po szerokie i głębokie kanały żeglowne. Zmiana ta można nawet dotyczyć kilkudziesięciu tysięcy procent.
3. Drastyczne wyhamowanie prędkości prądu wody, nawet o kilkaset procent. Zmienione cieki nie będą charakteryzowały się prędkością prądu przepływu wody umożliwiającą życie organizmom prądolubnym. W związku z tą zmianą, dno kanałów będzie pokrywało się, z roku na rok, coraz grubszą warstwą martwej materii organicznej.
4. W wyniku zmian morfologicznych cieków i wyrównaniu poziomu wód pomiędzy jeziorami, nastąpi wymiana wód pomiędzy jeziorami i obniżenie poziomu wód, co doprowadzi do wzrostu stężenia związków biogennych i poziomu troficznego, a w konsekwencji doprowadzi do pogorszenia stanu sanitarnego wód, poprzez zakwity cyjanobakterii, potocznie zwanymi zakwitami sinicowymi.
5. Inwestycja przyczyni się do zwiększenia liczebności gatunków inwazyjnych, jako działanie stwarzające tym gatunkom dogodne miejsca bytowania (wysoko zeutrofizowane jeziora i kanały) oraz działanie ułatwiające ich migrację z innych zbiorników.
6. W wyniku zmian hydrologicznych i biologicznych w górnych odcinkach dorzecza Drawy i Gwdy ucierpią dolne ich odcinki, a szczególnie znajdujący się w środkowym biegu Drawy, Drawieński Park Narodowy.
Szczególny sprzeciw Rady Naukowej Instytutu Biologii rodzi poszerzenie i pogłębienie Drawy na odcinku pomiędzy Jeziorami Drawsko i Żerdno, w celu utworzenia tzw. przejścia dla jachtów. Zabieg ten doprowadzi do ww. skutków, poprzez obniżenie poziomu wody w Żerdnie, charakteryzującym się wyjątkową jakością wody i stanu ekologicznego oraz doprowadzi do konieczności sztucznego popiętrzenia aż dwóch jezior, Drawska i Żerdna. Podkreślamy, że naturalny ciek to nie są przejścia czy przekopy dla jachtów (jak podaje się w koncepcji pomysłodawcy projektu), ale środowisko życia wielu organizmów, jak również miejsce zapewniające człowiekowi bezpieczeństwo wynikające z zaopatrzenia w dobrej jakości wodę i miejsce uprawiania turystyki, szczególnie ekoturystyki znanej w tym obszarze.
Informujemy również, że Polska, jako członkowski kraj Unii Europejskiej zobowiązana została przez Wspólnotę do osiągnięcia przynajmniej dobrego stanu wód, opartego głównie na wskaźnikach ekologicznych (Ramowa Dyrektywa Wodna – Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r.). Realizacja projektu całkowicie uniemożliwi zrealizowanie tego zobowiązania. Unia Europejska bardzo negatywnie ocenia tego typu projekty, które zagrażają siedliskom i gatunkom priorytetowym będącym obiektem szczególnego zainteresowania Wspólnoty.
Wyrażamy również nasze zdziwienie wobec realizacji tego przedsięwzięcia, w tak cennym przyrodniczo dla całej Europy obszarze. Tym bardziej, że dotychczasowe działania samorządowe województwa zachodniopomorskiego uchodziły w Polsce i w Europie za wzorcowe pod względem proekologicznego podejścia do realizacji wszelkich inwestycji.
Rada Naukowa Instytutu Biologii Uniwersytetu Szczecińskiego jest pewna swojego stanowiska, a dodatkowo kierując się zasadą przezorności na podstawie art. 190. Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Rada uważa, że formalnie należy bezwzględnie przyjąć za pewne, wystąpienie negatywnych skutków w środowisku wywołanych realizacją inwestycji.
Deklarujemy chęć współpracy, w kwestii wyjaśnienia naszych argumentów lub dyskusji w oparciu o nasze wieloletnie doświadczenie oraz wyniki badań z obszaru objętego inwestycją. Jednocześnie informujemy, że obszar, w którym realizowana jest inwestycja, jest bardzo atrakcyjny pod kątem prowadzenia badań naukowych, które są i zapewne będą jeszcze prowadzone przez nas i zespoły z innych ośrodków akademickich i naukowych przez kolejne lata, przy nieocenionym wsparciu lokalnych władz i społeczności.
